Czy placówka medyczna zawsze ponosi odpowiedzialność za roszczenia pacjentów?

Placówki medyczne, niezależnie od jakości świadczonych usług, muszą być przygotowane na sytuacje, w których pacjent wyraża swoje niezadowolenie i zgłasza roszczenia. Takie przypadki mogą dotyczyć zarówno placówek, jak i personelu medycznego – lekarzy, pielęgniarek czy innych pracowników. Warto zatem wiedzieć jak przebiega odpowiedzialność prawna w takich sytuacjach oraz jakie kroki powinni podjąć pracownicy służby zdrowia w razie skargi.

Odpowiedzialność placówki medycznej a odpowiedzialność lekarza

Podstawową kwestią w przypadku skarg pacjentów jest ustalenie, kto odpowiada za ewentualne szkody – placówka medyczna czy lekarz? Zgodnie z art. 27 ust. 7 Ustawy o działalności leczniczej, odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną podczas udzielania świadczeń ponoszą solidarnie placówka oraz osoba wykonująca świadczenie – czyli lekarz lub pielęgniarka. Oznacza to, że pacjent może skierować swoje roszczenia do jednej lub obu tych stron. Nawet jeśli pomiędzy placówką a personelem istnieją wewnętrzne ustalenia dotyczące odpowiedzialności, to nie wpływają one na możliwość dochodzenia roszczeń przez pacjenta.

Art. 430 Kodeksu Cywilnego precyzuje, że podmiot powierzający wykonanie określonych czynności osobie działającej pod jego nadzorem ponosi odpowiedzialność za szkody wynikłe z jej działań. W praktyce oznacza to, że placówki medyczne ponoszą odpowiedzialność za błędy personelu, nawet jeśli w umowie z lekarzem wprowadzono klauzule dotyczące wyłącznej odpowiedzialności tego ostatniego. Takie zapisy nie zwalniają placówki z odpowiedzialności wobec pacjentów.

Przesłanki odpowiedzialności cywilnej placówki i lekarza

Aby mówić o odpowiedzialności cywilnej placówki medycznej lub lekarza, spełnione muszą być 3 podstawowe przesłanki – szkoda, wina i związek przyczynowo-skutkowy.

Zgodnie z art. 415 Kodeksu Cywilnego „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. W kontekście usług medycznych szkoda może wynikać z nieprawidłowo przeprowadzonego zabiegu, błędnej diagnozy lub zaniechania niezbędnych działań. Nie każde roszczenie pacjenta jest uzasadnione – istotne jest udowodnienie, że szkoda faktycznie powstała na skutek błędu lub niedopatrzenia, tj. czy istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy szkodą a działaniem czy zaniechaniem lekarza lub innego personelu medycznego, a także, czy zarzucana nieprawidłowość działania medycznego była zawiniona.

Czasem mimo wystąpienia błędu medycznego, pacjent nie ponosi szkody. W takich sytuacjach nie ma podstaw do dochodzenia roszczeń. Zdarzają się także przypadki, gdy szkoda występuje, ale jej przyczyną nie jest działanie lub zaniechanie personelu medycznego, ale inne niezależne czynniki.

Wyjątki od odpowiedzialności za skutki leczenia

Nie zawsze negatywne skutki leczenia oznaczają odpowiedzialność lekarza lub placówki medycznej. Jeśli działania personelu były zgodne z aktualnym stanem wiedzy medycznej i wykonane z dochowaniem należytej staranności, odpowiedzialność może być wyłączona. Istotnym elementem jest tu zgoda pacjenta – przed rozpoczęciem leczenia lub zabiegu pacjent musi być poinformowany o możliwych konsekwencjach i wyrazić świadomą zgodę na przeprowadzenie procedury. Brak takiej zgody lub jej niewłaściwe uzyskanie może stać się podstawą do roszczeń pacjenta.

Reakcja na skargi i wezwania do zapłaty

W przypadku otrzymania skargi od pacjenta lub wezwania do zapłaty placówka medyczna powinna podjąć działania z zachowaniem rozwagi i profesjonalizmu. Przede wszystkim ważne jest, aby każdą skargę dokładnie przeanalizować i ocenić, czy jest ona zasadna. W sytuacji zgłoszenia roszczeń należy w pierwszej kolejności poinformować o zdarzeniu ubezpieczyciela, a także przekazać pacjentowi numer polisy ubezpieczeniowej placówki. Współpraca z ubezpieczycielem może okazać się też podstawą w przypadku ewentualnych postępowań sądowych.

Kolejnym krokiem jest zgromadzenie pełnej dokumentacji medycznej dotyczącej sprawy, a także wszelkich umów i zgód udzielonych przez pacjenta. Należy zebrać ewentualne zeznania świadków zdarzenia oraz uzyskać stanowiska osób zaangażowanych w udzielanie świadczeń. Odpowiednio przygotowana dokumentacja może pomóc w obronie placówki w razie dalszych działań prawnych.

W przypadku bardziej skomplikowanych lub budzących wątpliwości sytuacji warto zasięgnąć porady prawnika. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych komplikacji prawnych oraz chronić interesy placówki i jej pracowników.

Odpowiedzialność za komentarze w mediach społecznościowych

Placówki medyczne często muszą też zmierzyć się z negatywnymi opiniami i komentarzami publikowanymi online. Odpowiedzi na tego rodzaju treści wymagają szczególnej ostrożności. Nie warto angażować się w publiczne spory, ponieważ mogą one tylko pogorszyć sytuację i narażać na dalszą krytykę.

W przypadku komentarzy mających charakter zniesławienia lub naruszenia dóbr osobistych najlepszym rozwiązaniem jest zgłoszenie ich administratorowi portalu, na którym zostały zamieszczone, z prośbą o ich usunięcie. Jeśli komentarze te nie zostaną usunięte, można podjąć kroki prawne, składając zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z art. 212 Kodeksu Karnego, który dotyczy zniesławienia, ewentualnie wystąpić z roszczeniami cywilnymi i zażądać zaprzestania naruszania dóbr osobistych.

Odpowiednie reagowanie na skargi pacjentów oraz ochrona interesów placówek medycznych wymagają przede wszystkim znajomości prawa, ale także spokoju i przemyślanych działań. Ważne jest rzetelne prowadzenie dokumentacji, współpraca z ubezpieczycielem oraz umiejętne zarządzanie kryzysowymi sytuacjami, również w przestrzeni internetowej. Placówki medyczne – zarówno te publiczne, jak i niepubliczne, mogą w tych działaniach liczyć na profesjonalne wsparcie naszej kancelarii.

Kancelaria BeLaw. Radcy Prawni oferuje kompleksową obsługę prawną w zakresie prawa medycznego, która obejmuje m.in. korespondencję z pacjentami i ubezpieczycielami, analizę dokumentacji medycznej, współpracę ze specjalistami oraz reprezentację przed Rzecznikiem Praw Pacjenta oraz przed sądami wszystkich instancji, w tym przed Sądem Najwyższym.

Zachęcamy do kontaktu – powierzając nam sprawy, zyskują Państwo pewność, że są one w dobrych rękach. Siedziba naszej kancelarii znajduje się w Bydgoszczy, ale w sprawach z zakresu prawa medycznego obsługujemy klientów z całej Polski.