Jak rozwiązać umowę o pracę i jak napisać wypowiedzenie?

30Wrz

Podpisanie umowy o pracę nie oznacza dożywotniego związania z daną firmą. Pracownik może w każdej chwili rozwiązać taki kontrakt i może to nastąpić w różnych trybach i formach. Jak poprawnie rozwiązać umowę o pracę i komu przysługuje takie uprawnienie?

Sposoby rozwiązania umowy o pracę

Umowa o pracę może zostać rozwiązana na kilka różnych sposobów:

poprzez złożenie stosownego oświadczenia przez którąkolwiek stronę stosunku pracy (pracodawcę lub pracownika) – dotyczy to rozwiązania o pracę zarówno za wypowiedzeniem, jak i bez zachowania okresu wypowiedzenia (w tzw. trybie natychmiastowym),
poprzez zawarcie zgodnego porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę przez pracodawcę i pracownika (w tym przypadku nie stosujemy okresu wypowiedzenia),
wraz z upływem czasu, na jaki została zawarta dana umowa (dotyczy to umów zawieranych na czas określony),
poprzez zastosowanie tzw. wypowiedzenia zmieniającego, czyli propozycji zmiany warunków pracy lub płacy, które nie zostały przyjęte przez pracownika w związku z czym umowa ulega rozwiązaniu.

Warto w tym miejscu podkreślić, że złożenie oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem musi wyrażać stanowczą wolę zakończenia stosunku pracy z woli jednej strony. Dla skuteczności dokonania takiej czynności nie ma natomiast znaczenia wola drugiej strony stosunku pracy i liczy się wyłącznie powiadomienie adresata tego oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę.

Rozwiązanie umowy o pracę powoduje zakończenie trwającego stosunku pracy, wraz z ostatnim dniem zatrudnienia dane osoby przestają występować względem siebie jako pracownik i pracodawca, a więc tracą wzajemne prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa pracy.

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron

Przyjęło się, że rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron jest formą najłagodniejszego zakończenia stosunku pracy. Wymaga jednak złożenia zgodnego oświadczenia woli stron w tym zakresie. Oświadczenie to może zostać złożone w każdym czasie i może dotyczy każdej umowy o pracę (zarówno terminowej jak i bezterminowej). Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron powinno nastąpić w formie pisemnej, zaś każda ze stron stosunku pracy musi posiadać swój własny egzemplarz takiego dokumentu.

Omawiany tryb rozwiązania umowy o pracę nie wiąże się z zastosowaniem okresu wypowiedzenia, stąd zakończenie danego stosunku pracy następuje w zasadzie natychmiast, względnie na drugi dzień po podpisaniu stosownego oświadczenia. W przypadku zastosowania takiego rozwiązania strony nie muszą podawać przyczyny zakończenia umowy.

Rozwiązanie przez zakład pracy umowy o pracę za porozumieniem stron z pracownikiem jest czynnością prawną i realizuje się wyłącznie w sposób przewidziany w art. 30 § 1 pkt 1 KP przez zgodne oświadczenie woli pracodawcy i pracownika. Oświadczenia takie nie mogą być zastąpione przez stwierdzenie rozwiązania stosunku pracy w doręczonym świadectwie pracy w formie jednostronnego oświadczenia woli pracodawcy, które zostało sformułowane, w sposób sugerujący, że pracownik wraził na nią zgodę.

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem

Umowa o pracę może zostać rozwiązana za wypowiedzeniem, prawo takie przysługuje zarówno pracownikowi jak i pracodawcy. Okres wypowiedzenia jest okresem zatrudnienia, w którym pracownik musi świadczyć swoje obowiązki, uzależniony jest od rodzaju zawartej umowy o pracę.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Do okresu zatrudnienia, o którym mowa powyżej, wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika. Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia jest uważane za najsurowszą formę zakończenia stosunku pracy. Co ciekawe może ona być zastosowana nie tylko przez pracodawcę, ale także i pracownika (gdy zatrudniający dopuścił się względem swojego podwładnego ciężkiego naruszenia przepisów prawa pracy).

Rozwiązanie umowy o pracę w omawianym trybie jest określane powszechnie jako zwolnienie dyscyplinarne lub natychmiastowe – nie stosujemy w tym przypadku okresów wypowiedzenia i bez względu na to z jakim rodzajem umowy mamy do czynienia. Forma tego zwolnienia jest wpisywana do akt pracowniczych, co powoduje w praktyce trudności ze znalezieniem nowego zatrudnienia w innej firmie. Pamiętajmy jednak, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia może mieć miejsce tylko w ściśle określonych warunkach.

Zgodnie z treścią art. 52 i 53 Kodeksu pracy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po zasięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni.

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:

jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy albo dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;
w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione powyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

Co ciekawe umowa o pracę może zostać rozwiązana bez zachowania okresu wypowiedzenia także przez samego pracownika. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Rozwiązanie umowy o pracę a jego forma

Rozwiązanie umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie bez względu na to kto podejmuje się takiej czynności i jakiego rodzaju umowy będzie ono dotyczyło. Cel takiego uregulowania jest prosty – pisemne rozwiązanie umowy jest łatwe do udowodnienia przed sądem, jeśli którakolwiek ze stron stosunku pracy będzie uważała, że doszło w tym zakresie do jakiegokolwiek naruszenia przepisów prawa pracy. Co ciekawe sądy dopuszczają jednak składanie ustnych oświadczeń w zakresie rozwiązywania umów o pracę, jednak postuluje się, aby tego rodzaju czynności przybierały formę pisemną.

Jak napisać wypowiedzenie umowy o pracę?

Sporządzenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę nie jest skomplikowane. Osoba chcąca zakończyć dany stosunek pracy musi wskazać w takim piśmie następujące elementy:

datę i miejsce sporządzenia pisma,
dane adresata i wnioskodawcy,
wskazanie jakiej umowy o pracę dotyczy oświadczenie (najczęściej wystarczy podanie rodzaju umowy oraz daty jej zawarcia),
sformułowanie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę wraz ze wskazaniem dnia, kiedy to ma nastąpić,
podpis składającego oświadczenie.

Wypowiedzenie umowy o pracę powinno zostać doręczone drugiej stronie stosunku pracy, tak by mogła ona się z nim zapoznać. Składający oświadczenie może to zrobić poprzez osobiste wręczenie pisma albo wysłanie go listem poleconym na adres odbiorcy.

Komu nie można wypowiedzieć umowy o pracę?

Pomimo, iż wypowiedzenie umowy o pracę jest jedną z najpopularniejszych form zakończenia stosunku pracy to nie można go zastosować względem każdego pracownika. Jak stanowi art. 31 KP pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Art. 41 KP stanowi z kolei, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Art. 177 §1 i 2 KP wskazuje natomiast, że pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Przepisu tego nie stosuje się jednak do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.

Czy pracownik może nie przyjąć wypowiedzenia umowy o pracę?

Wypowiedzenie umowy o pracę jest czynnością jednostronną, a więc nie wymaga dla swojej ważności i skuteczności zgody drugiej strony stosunku pracy. Rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie nie może być utożsamiane z porozumieniem stron co do zakończenia danej umowy. Innymi słowy, jeśli pracodawca złoży pracownikowi wypowiedzenie umowy o pracę to fakt odmowy jego przyjęcia przez pracownika nie będzie miał żadnego znaczenia – wypowiedzenie będzie skuteczne pod warunkiem, że zatrudniony miał możliwość zapoznania się z jego treścią (stąd ważne jest, aby tego rodzaju czynności odbywały się na piśmie).

Podsumowanie

Przepisy prawa pracy wskazują na różne formy rozwiązywania umów o pracę. Jedne wymagają uzyskania pełnej zgody obu stron stosunku pracy, inne zaś spełnienia konkretnych przesłanek ustawowych. Ich wspólnym skutkiem jest jednak to, że każde z nich prowadzi do trwałego zakończenia stosunku pracy.

FAQ

Ile urlopu przy rozwiązaniu umowy o pracę?

W okresie wypowiedzenia pracodawca może udzielić pracownikowi całego urlopu zaległego oraz urlopu bieżącego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u pracodawcy w roku ustania stosunku pracy.

Jak rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym?

Rozwiązanie umowy o pracę w trybie natychmiastowym wymaga złożenia pisemnego oświadczenia drugiej stronie umowy i wskazania uzasadnienia oraz podstawy prawnej dla takiej czynności. Ta forma zakańczania stosunku pracy powinna być stosowana tylko w ostateczności.

Kiedy rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia jest skuteczne?

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia będzie skuteczne, jeśli spełnione zostaną ku temu konkretne przesłanki zawarte w przepisach Kodeksu pracy. Rozwiązanie umowy w trybie natychmiastowym jest możliwe tylko gdy pojawią się ku temu odpowiednie okoliczności.

Kiedy wypowiedzenie umowy o pracę jest nieważne?

Wypowiedzenie umowy o pracę jest nieważne, gdy narusza obowiązujące przepisy prawa pracy. W doktrynie wskazuje się także, że nieważność może zachodzić, jeśli wypowiedzenie nie zostało złożone drugiej stronie stosunku pracy, tj. gdy nie mogła ona zapoznać się z treścią danego oświadczenia woli.