Jakie zasady regulują odpowiedzialność przewoźnika za szkody w przesyłce?

Utrata, ubytek lub uszkodzenie przesyłki to częste zdarzenia w transporcie, które mogą prowadzić do powstania szkód materialnych oraz odpowiedzialności przewoźnika. Prawo przewozowe oraz międzynarodowa Konwencja CMR regulują zasady ustalania odszkodowania w takich przypadkach. Przepisy określają jakie kroki należy podjąć i jak wyznaczyć wysokość należnego zadośćuczynienia.

Zasady ustalania wysokości odszkodowania w prawie przewozowym

Zasady odpowiedzialności przewoźnika w przypadku utraty lub uszkodzenia przesyłki różnią się w zależności od tego, czy mówimy o przewozie krajowym, czy międzynarodowym. Dla przewozów krajowych zastosowanie mają przepisy ustawy Prawo przewozowe, podczas gdy przewozy międzynarodowe podlegają przepisom Konwencji CMR.

W przypadku przewozów krajowych przewoźnik odpowiada za utratę przesyłki, jej ubytek lub uszkodzenie zgodnie z art. 80 ustawy Prawo przewozowe. Ważnym punktem jest tutaj wyznaczenie wartości odszkodowania w oparciu o określone kryteria:

• Cena wskazana w rachunku dostawcy lub sprzedawcy – jeżeli istnieje wystawiona faktura za towar, jest ona pierwszym punktem odniesienia.
• Cena wynikająca z cennika obowiązującego w dniu nadania przesyłki – gdy rachunek nie jest dostępny, odszkodowanie ustala się na podstawie cennika obowiązującego w momencie nadania towaru.
• Wartość rzeczy tego samego rodzaju i gatunku w miejscu i czasie ich nadania – stosowana jest, gdy wcześniejsze kryteria nie mogą być zastosowane.

W sytuacji, gdy żaden z powyższych sposobów nie jest możliwy do zastosowania, odszkodowanie ustala rzeczoznawca na podstawie dostępnych danych.

Obowiązki przewoźnika w zakresie zwrotu kosztów oraz odpowiedzialność za uszkodzenie przesyłki

1. Odszkodowanie obejmuje rekompensatę za samą przesyłkę, ale także inne koszty związane z transportem. Jeżeli doszło do utraty przesyłki, to przewoźnik ma obowiązek zwrócić opłaty przewozowe oraz inne koszty związane z transportem w pełnej wysokości. W przypadku ubytku lub uszkodzenia, zwrot następuje proporcjonalnie do zmniejszenia się wartości przesyłki.
2. Prawo przewozowe przewiduje także zasady ustalania odszkodowania w przypadku uszkodzenia przesyłki. Wysokość odszkodowania zależy tutaj od procentowego zmniejszenia wartości przesyłki. Warto jednak pamiętać, że odszkodowanie z tytułu uszkodzenia nie może przekraczać wysokości odszkodowania należnego za utratę całej przesyłki.
3. Prawo przewozowe przewiduje również odpowiedzialność przewoźnika za szkody inne niż te bezpośrednio związane z przesyłką. Przykładem może być sytuacja, w której przewoźnik nienależycie wykona polecenia zmiany umowy przewozu. W takich przypadkach wysokość odszkodowania nie może przekraczać kwoty przysługującej w przypadku całkowitej utraty przesyłki.

Odszkodowania w przypadku działania umyślnego lub rażącego niedbalstwa

Przepisy ustawy Prawo przewozowe przewidują ograniczenia w ustalaniu wysokości odszkodowania, jednak nie zawsze mają one zastosowanie. W sytuacji, gdy szkoda powstaje na skutek umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa, przewoźnik nie może korzystać z tych ograniczeń.

Rażące niedbalstwo jest w przepisach zrównane w skutkach z winą umyślną. W takich przypadkach przewoźnik ponosi pełną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę na zasadach określonych w przepisach Kodeksu cywilnego.

Ciężar udowodnienia winy przewoźnika spoczywa na uprawnionym, który musi wykazać, że przewoźnik działał w sposób umyślny lub rażąco niedbały. Zgodnie z art. 361 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody obejmuje zarówno straty rzeczywiste, jak i utracone korzyści.

Odpowiedzialność przewoźnika w przewozach międzynarodowych

Jeżeli do szkody w przesyłce doszło podczas przewozu międzynarodowego, zastosowanie znajdą przepisy Konwencji CMR. Odszkodowanie w takich przypadkach ustala się na podstawie wartości towaru w miejscu i czasie jego przyjęcia do przewozu. Zgodnie z Konwencją, w pierwszej kolejności bierze się pod uwagę cenę giełdową, następnie bieżącą cenę rynkową, a w przypadku ich braku – wartość towaru tego samego rodzaju i jakości.

Jednym z ograniczeń w Konwencji CMR jest maksymalna kwota odszkodowania za utratę lub ubytek, wynosząca 8,33 jednostki rozrachunkowej za każdy kilogram brakującej wagi brutto towaru. Dodatkowo przewoźnik ma obowiązek zwrotu kosztów przewozu, ceł oraz innych wydatków związanych z transportem.

Podobnie jak w przepisach krajowych, Konwencja CMR przewiduje zniesienie ograniczeń w ustalaniu wysokości odszkodowania, gdy szkoda powstała na skutek złego zamiaru przewoźnika lub rażącego niedbalstwa. Szkoda powstała w takich przypadkach może obejmować działania przewoźnika, jego pracowników lub osób, którym zlecono wykonanie transportu.

Kancelaria be law. Radcy Prawni od lat wspiera branżę TSL, dostarczając specjalistycznej obsługi prawnej opartej na dokładnej znajomości specyfiki działania przedsiębiorstw transportowych. Skutecznie pomagamy przewoźnikom zarządzać ryzykiem i minimalizować koszty związane z odpowiedzialnością za przesyłki.

Zapraszamy do kontaktu – powierzając nam swoje sprawy, zyskują Państwo nie tylko pewność prawnego bezpieczeństwa, ale także więcej czasu na rozwój swojego biznesu. Siedziba naszej kancelarii znajduje się w Bydgoszczy, ale w sprawach z zakresu prawa transportowego obsługujemy klientów z całej Polski, również online.**