Kredyt frankowy a prawo zatrzymania. Kolejne ważne orzeczenie Sądu Najwyższego
10Lip
Sytuacja wokół kredytów frankowych pozostaje dynamiczna. Ostatnia “duża” uchwała Sądu Najwyższego III CZP 25/22 w sprawie kredytów frankowych (o której pisaliśmy (tutaj) utwierdziła wielu posiadaczy kredytów frankowych, że warto walczyć o swoje prawa na drodze sądowej. Tymczasem 19 czerwca 2024 r. Sąd Najwyższy podjął kolejną istotną uchwałę dla posiadaczy kredytów we frankach, a szczególnie tych, którzy wystąpili na drogę postępowania sądowego. W tym artykule omówimy:
● co zmienia powyższa uchwała;
● jakie będzie miała ona konsekwencje prawne;
● jak przełoży się to na sytuację kredytobiorców w sporze sądowym.
Uchwała Sądu Najwyższego III CZP 31/23
Jej podjęcie było podyktowane pytaniem prawnym, które sformułował Sąd Najwyższy rozpatrując odwołanie Banku od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu. Wobec powzięcia wątpliwości co do kwestii instytucji “prawa zatrzymania”, skład trzech sędziów Sądu Najwyższego sformułował pytanie prawne do szerszego składu SN. Dokładna treść pytania brzmiała następująco: *“Czy stronie przysługuje prawo zatrzymania (art. 496 w zw. z art. 497 k.c.), jeżeli podlegające zwrotowi świadczenia wzajemne obu stron umowy mają charakter pieniężny?”* Aby przejść dalej do bardziej szczegółowego omówienia tej kwestii, warto wyjaśnić parę istotnych prawnych aspektów. Prawo zatrzymania świadczenia jest instytucją ustanowioną art. 496 k.c.: Jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.
Dlaczego banki tak chętnie korzystały z tego prawa? Otóż w przypadku unieważnienia umowy kredytu powstaje konieczność rozliczenia się jej stron. Kredytodawca musi zwrócić wszystkie pobrane raty kapitałowo-odsetkowe, a kredytobiorca wypłaconą przez bank kwotę kredytu, w nominalnej wysokości. Jak można się domyślić, nie każdy kredytobiorca dysponował odpowiednią kwotą, którą musiał zwrócić bankowi (tym bardziej przed otrzymaniem zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych). Dlatego banki korzystały z prawa zatrzymania, tak aby doprowadzić do opóźnienia rozliczenia z konsumentem.
Sąd Najwyższy rozstrzygając tą kwestię zwrócił uwagę, że prawo zatrzymania *de facto* służyło wywieraniu presji na kredytobiorcach. Wskazano również na orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w których TSUE stwierdził m.in., że zgodnie z prawem przedsiębiorca (Bank) nie może powoływać się na prawo zatrzymania, doprowadzając tym samym do uzależnienia zwrotu świadczeń otrzymanych od konsumenta (kredytobiorcy) od przedstawienia przez niego oferty zwrotu świadczeń (Wyrok TSUE z 14 grudnia 2023 r., C-28/22).
Konsekwencje prawne uchwały SN
Orzeczenie Sądu Najwyższego, podążające za argumentacją TSUE, zostało odebrane jednoznacznie pozytywnie przez środowiska prawnicze, reprezentujące posiadaczy kredytów CHF. Po dosyć długim okresie oczekiwania, orzecznictwo SN “wytrąciło z ręki banków” kolejne narzędzie, które było wykorzystywane do obstrukcji procesu rozliczenia się ze swoimi byłymi Klientami. Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalając apelację banku, co stanowiło pierwszy krok na drodze do podjęcia omawianej uchwały, trafnie zauważył, że wniosek banku o zastosowanie prawa zatrzymania nie mógł doprowadzić do oddalenia powództwa, lecz jedynie do odroczenia jego realizacji.
Co to oznacza dla Kredytobiorców?
Wnioski dla posiadaczy kredytów we frankach (a przynajmniej tych, którzy złożyli pozew przeciwko bankowi), są następujące. Uchwała ta doprowadzi do szybszych rozliczeń pomiędzy bankami a klientami. Pozbawienie banków możliwości korzystania z prawa zatrzymania do bardzo dobry zabieg ze strony Sądu Najwyższego, choć można wskazać, że spóźniony. Nie przyczyni się on do drastycznego skrócenia czasu postępowania w sprawach frankowych, ale stanowi krok w dobrym kierunku. W zestawieniu z ostatnimi uchwałami SN, daje to perspektywę dalszego kształtowania prokonsumenckiego stanowiska orzecznictwa polskich sądów, co dla wszystkich posiadaczy kredytów CHF jest na pewno dobrą wiadomością.
Mogą Cię zainteresować
26Kwi
Najnowsze orzeczenie SN w sprawie franków. Co orzekł Sąd Najwyższy i jakie to ma konsekwencje dla frankowiczów?
Najnowsze orzeczenie SN w sprawie franków. Co orzekł Sąd Najwyższy i jakie to ma konsekwencje dla frankowiczów?19Kwi