Nowelizacja Kodeksu Etyki Lekarskiej – jakie zmiany czekają lekarzy od 2025 roku?

Wprowadzenie zasad etycznych regulujących działalność zawodową lekarzy zawsze wywołuje żywe dyskusje w środowisku medycznym i poza nim. Nie inaczej było w przypadku nowelizacji Kodeksu Etyki Lekarskiej (KEL), która została uchwalona 18 maja 2024 roku, a wejdzie w życie 1 stycznia 2025 roku. Zmienione przepisy poruszają kwestie ważne dla wykonywania zawodu lekarza jak wzajemne stosunki w środowisku zawodowym, aktywność w mediach czy granice reklamy usług medycznych.

Zmiany zbiorcze w Kodeksie Etyki Lekarskiej

W nowelizacji Kodeksu Etyki Lekarskiej wiele zasad pozostało bez zmian. Nadal obowiązuje zasada szacunku wobec mentorów oraz nauczycieli. Lekarze pełniący funkcje kierownicze są zobowiązani traktować swoich współpracowników zgodnie z zasadami etyki – wcześniej było to określane jako „powinność”, a obecnie stało się obowiązkiem. Każdy lekarz musi stale doskonalić swoją wiedzę i umiejętności, choć już nie jest wymagane, by brał czynny udział w działalności towarzystw naukowych.

Jedną z istotnych zmian jest wyraźne podkreślenie zakazu podejmowania pracy pod wpływem alkoholu, środków odurzających lub innych substancji wpływających na zdolności psychofizyczne. Nowe przepisy wprowadzają bardziej precyzyjne uregulowania, które mają przeciwdziałać tego typu sytuacjom.

Dopuszczalność merytorycznej krytyki

Jedną z bardziej kontrowersyjnych zmian jest dopuszczenie tzw. merytorycznej krytyki działalności zawodowej innych lekarzy. Nowe przepisy pozwalają na publiczne wyrażanie uwag, ale tylko pod warunkiem, że są one uzasadnione i nie naruszają dóbr osobistych krytykowanego. Krytyka musi opierać się na faktach i nie może mieć na celu dyskredytowania innego lekarza.

Problemem wydaje się jednak praktyczne zastosowanie tej regulacji. Granice pomiędzy krytyką merytoryczną, a osobistym atakiem bywają trudne do ustalenia. W przypadku wypowiedzi publicznych np. w mediach czy podczas konferencji, ważnym kryterium jest prawdziwość przedstawionych informacji oraz ich zgodność z aktualną wiedzą medyczną. Lekarze muszą być szczególnie ostrożni, aby nie dopuścić do szerzenia dezinformacji, która mogłaby zaszkodzić pacjentom lub wizerunkowi zawodu.

Informacja a reklama

Jedną z najczęściej dyskutowanych zmian jest rozróżnienie pomiędzy informowaniem o świadczonych usługach – a zakazem reklamy. Choć lekarze nadal nie mogą reklamować swoich usług w sposób wprowadzający w błąd lub natarczywy, nowelizacja pozwala na bardziej swobodne korzystanie z narzędzi internetowych jak np. strony internetowe czy media społecznościowe. Lekarze mogą informować o oferowanych usługach i budować swój wizerunek, ale pod warunkiem, że działanie to nie narusza zasad etycznych. Jednocześnie kodeks podkreśla odpowiedzialność lekarzy za treści publikowane w ich imieniu przez osoby trzecie.

Wykorzystywanie autorytetu lekarza do promowania usług niezwiązanych z jego działalnością zawodową pozostaje zakazane, a granice tej normy mogą być trudne do określenia, szczególnie w przypadku osób publicznych.

Aktywność lekarzy w mediach

Rosnąca obecność lekarzy w mediach i Internecie skłoniła ustawodawcę do precyzyjnych regulacji w tej sferze. Lekarze publikując treści w mediach tradycyjnych czy na platformach internetowych, muszą kierować się tymi samymi zasadami etycznymi, które obowiązują w relacjach z pacjentami. Szczególnie istotne jest, aby unikać szerzenia nieprawdziwych informacji lub promowania postaw antyzdrowotnych.

Nowelizacja zachęca też lekarzy do aktywnego udziału w debacie publicznej na temat ochrony zdrowia i ekologii, jednak nakłada na nich obowiązek weryfikacji prezentowanych treści oraz ostrożnego doboru współpracowników. Niedbałość w tym zakresie może skutkować odpowiedzialnością zawodową, a w skrajnych przypadkach także prawną.

Nowelizacja Kodeksu Etyki Lekarskiej jest próbą odpowiedzi na zmieniające się realia wykonywania zawodu lekarza, w tym na wyzwania związane z rozwojem technologii i komunikacji. Jej praktyczne wdrożenie wymaga szczegółowej interpretacji nowych regulacji, ale także odpowiedzialności i rozwagi w ich stosowaniu. Tylko wówczas wprowadzone zmiany będą mogły rzeczywiście przyczynić się do podniesienia standardów etycznych w zawodzie lekarza.