Nowy wyrok TSUE w sprawie sankcji kredytu darmowego – konsekwencje dla polskich kredytobiorców

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z 13 lutego 2025 r. w sprawie C-472/23 potwierdził, że sankcja kredytu darmowego (SKD) może zostać zastosowana, jeśli bank naruszy obowiązki informacyjne wobec kredytobiorcy. Oznacza to, że konsument może zostać zwolniony z obowiązku spłaty odsetek, prowizji i innych kosztów, a jego zobowiązanie ograniczy się do zwrotu kapitału. Sprawa trafiła do TSUE na skutek wątpliwości Sądu Rejonowego w Warszawie dotyczących rzetelności informowania klientów o kosztach kredytu i konsekwencji dla banków w przypadku naruszeń. Wyrok może mieć istotny wpływ na rynek kredytowy w Polsce, otwierając konsumentom drogę do odzyskania nadpłaconych środków i zmuszając banki do większej transparentności w umowach kredytowych.

Najważniejsze tezy wyroku TSUE

Wyrok TSUE w sprawie C-472/23 odnosi się do kilku ważnych kwestii związanych z prawami konsumentów i obowiązkami informacyjnymi banków. W szczególności trybunał podkreślił, że sankcja kredytu darmowego może być stosowana w sytuacjach, gdy kredytodawca naruszy obowiązki wynikające z dyrektywy 2008/48/WE dotyczącej kredytów konsumenckich. Orzeczenie wyjaśnia trzy podstawowe aspekty, które mogą wpłynąć na sytuację kredytobiorców.

1. Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) i obowiązek informacyjny – zgodnie z orzeczeniem TSUE, w umowie kredytowej RRSO musi być podana w sposób przejrzysty i dokładny, bazując na warunkach obowiązujących w chwili jej podpisania. Wskazano jednak, że samo zawyżenie RRSO nie jest automatycznym naruszeniem obowiązku informacyjnego. Istotne, aby kredytobiorca miał możliwość realnej oceny kosztów kredytu i podjął przemyślaną decyzję finansową. Jeżeli warunki kredytu są sformułowane w sposób skomplikowany lub niejednoznaczny, sąd krajowy może uznać, że bank naruszył przepisy prawa.
2. Przejrzystość opłat i zmienność kosztów kredytu – d4rugim ważnym aspektem analizowanym przez TSUE jest sposób prezentacji opłat oraz mechanizmów zmiany kosztów kredytu. Trybunał podkreślił, że umowa powinna jasno określać, jak mogą zmieniać się poszczególne opłaty i jakie czynniki mają wpływ na ich wysokość. Jeśli kredytodawca opiera zmiany opłat na skomplikowanych wskaźnikach, których przeciętny konsument nie jest w stanie zweryfikować, może to naruszać zasadę przejrzystości umowy. W takim przypadku, jeśli kredytobiorca nie miał pełnej wiedzy na temat możliwych zmian kosztów, sąd może uznać, że doszło do naruszenia przepisów, a konsekwencją może być zastosowanie sankcji kredytu darmowego.
3. Sankcje dla banków za naruszenie obowiązków informacyjnych – naważsznieszą częścią wyroku jest potwierdzenie, że w przypadku naruszenia obowiązków informacyjnych przez bank, możliwe jest całkowite pozbawienie go prawa do naliczania jakichkolwiek dodatkowych opłat. TSUE uznał, że kara ta jest zgodna z unijnymi regulacjami i ma na celu ochronę konsumentów przed nieuczciwymi praktykami. Jednocześnie Trybunał wskazał, że ostateczna ocena zasadności nałożenia sankcji należy do sądu krajowego, który musi uwzględnić stopień naruszenia oraz jego skutki dla kredytobiorcy.

Wpływ wyroku na polski rynek kredytowy

Orzeczenie TSUE może w istotny sposób wpłynąć na sytuację kredytobiorców w Polsce. W szczególności dotyczy to osób, które zaciągnęły kredyty konsumenckie i podejrzewają, że bank nie spełnił wszystkich obowiązków informacyjnych. W związku z tym mogą oni teraz dochodzić swoich praw i domagać się uznania umowy za darmową, która oznacza zwrot nadpłaconych środków oraz brak konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów kredytu.

Wpływ wyroku odczują również banki oraz inne instytucje finansowe. Konieczne może być dostosowanie praktyk kredytowych do nowych wymogów oraz zapewnienie, że wszystkie umowy zawierają pełne i przejrzyste informacje o kosztach kredytu. W przeciwnym razie instytucje te narażają się na ryzyko sporów sądowych i sankcji finansowych.

Dla sądów krajowych wyrok TSUE stanowi jasne wytyczne, w jaki sposób należy oceniać sprawy dotyczące sankcji kredytu darmowego. Oznacza to, że w przyszłości kredytobiorcy mogą mieć większe szanse na wygranie sporów z bankami, jeśli udowodnią, że nie zostali odpowiednio poinformowani o kosztach kredytu.

Wyrok TSUE w sprawie C-472/23 potwierdza, że sankcja kredytu darmowego może być stosowana, gdy bank naruszy obowiązki informacyjne wobec konsumenta. Oznacza to, że kredytobiorca może zostać zwolniony z płacenia odsetek i dodatkowych opłat. Trybunał podkreślił, że RRSO oraz mechanizmy zmiany kosztów kredytu muszą być przedstawione w sposób przejrzysty, a sądy krajowe mają obowiązek oceniać każde naruszenie indywidualnie. Orzeczenie wymusi na bankach większą transparentność umów kredytowych, a konsumentom daje nowe możliwości dochodzenia zwrotu niesłusznie poniesionych kosztów. Można spodziewać się wzrostu liczby spraw sądowych oraz zmian w praktykach instytucji finansowych, które mogą istotnie wpłynąć na polski rynek kredytowy.