Czy wiesz, czym jest umowa o dzieło? Dowiedz się, jakie są jej zasady i jak może Ci pomóc w Twoich projektach!
29Maj
Umowa o dzieło jest umową, w której jedna strona (wykonawca) zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, a druga strona (zamawiający) zobowiązuje się do zapłaty za to dzieło. Umowa o dzieło jest często spotykana w przypadku usług budowlanych, np. przy wykańczaniu wnętrza domu, budowie ogrodu itp.
Zastanawiasz się nad podpisaniem umowy o dzieło? Z naszego artykułu dowiesz się czym jest umowa o dzieło, jakie są jej najważniejsze elementy oraz na co szczególnie zwrócić uwagę.
Czym jest umowa o dzieło?
Umowa o dzieło należy do kategorii nazwanych umów prawa cywilnego, co w praktyce oznacza, że jej pełną regulację odnajdziemy w przepisach Kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią art. 627 KC przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Umowa o dzieło to umowa o pewien określony rezultat pracy i umiejętności ludzkich. W wypadku umowy o dzieło niezbędne jest zatem, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny. Dzieło musi bowiem istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu. Wykonanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności), nie stanowi dzieła w rozumieniu zindywidualizowanego, zamkniętego, samodzielnego bytu prawnego.
Mając powyższe na uwadze umowa o dzieło należy do umów rezultatu a nie starannego działania jak ma to miejsce chociażby w przypadku umowy zlecenia. Przy umowie o dzieło liczy się więc końcowy efekt prac wykonawcy a nie to w jaki sposób do niego doszedł.
Warto w tym miejscu podkreślić, że z umową o dzieło nie mamy do czynienia w każdym przypadku, kiedy występuje rezultat usługi. „Rezultat” umowy nie jest zarezerwowany tylko dla umowy o dzieło (art. 627 KC). Określone „dzieło” jako efekt pracy może być też wynikiem starannej pracy zleceniobiorcy. Nie jest to jednak relacja zwrotna, czyli to co jest właściwe dla umowy o staranną pracę nie jest dziełem, które ma na uwadze art. 627 KC. Umowa o dzieło to umowa o określony rezultat, jednak nie każdy rezultat jest wynikiem umowy o dzieło. Twierdzenie skargi jakoby przedmiotem spornej umowy było określone dzieło, a nie czynności składające się na to „dzieło”, nie wystarcza do stwierdzenia naruszenia prawa materialnego. Sądy orzekające w sprawie mogły uznać, że szereg czynności składających się na całość umówionego przedmiotu świadczenia nie składa się na umowę o dzieło, bowiem nie decyduje umówiony rezultat, lecz wykonywane czynności i kwalifikacja przedmiotu zobowiązania jako umowy o świadczenie usług.
Jakie są wady i zalety umowy o dzieło?
Zaletą każdej umowy o dzieło jest wyższe wynagrodzenie dla wykonawcy, niż w przypadku pozostałych umów cywilnoprawnych lub umowy o pracę. Umowa o dzieło nie jest bowiem oskładkowana i podlega jedynie opodatkowaniu. Z drugiej strony jeśli wykonawca posiada wyłącznie umowy o dzieło nie będzie miał ubezpieczenia zdrowotnego ani nie odprowadzi żadnych składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu.
Zaletą omawianej umowy jest z pewnością to, że wykonawca sam ustala tempo, miejsce i czas pracy. Zamawiający nie może wydawać mu dokładnych poleceń, choć oczywiście musi zakreślić o jakie dzieło mu chodzi.
Umowa o dzieło jest umową, którą można realizować niezależnie od tego czy wykonawca pozostaje w stosunku pracy, czy też posiada umowę zlecenia. Co więcej zleconej pracy nie musi wykonywać nawet osobiście, chyba, że strony zobowiązania ustaliły w tym zakresie inną regułę.
Umowa o dzieło jest jednak niestabilnym kontraktem, nawet jeśli zostanie zawarta na czas nieokreślony. Strony z łatwością mogą ją wypowiedzieć, co będzie skutkowało dla wykonawcy utratą dochodów.
Jakie są obowiązki stron umowy o dzieło?
Zamawiający dzieło jest zobowiązany do zapłaty umówionego wynagrodzenia na rzecz wykonawcy w ustalonym wcześniej terminie. Dodatkowo musi on dokładnie określić na jakim dziele mu zależy, tak by wykonawca nie miał problemu z realizacją swojego zobowiązania.
Warto w tym miejscu podkreślić, że zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Z kolei przyjmujący dzieło do wykonania zobowiązany jest za realizację przedmiotu umowy zgodnie z wytycznymi zamawiającego. Pamiętajmy jednak, że nie oznacza to wykonywania prac pod kierownictwem zamawiającego. Jeśli doszłoby do takiej sytuacji to wówczas umowa o dzieło może zostać zakwalifikowana jako umowa zlecenia a nawet umowa o pracę.
Czy umowę o dzieło można zlecić osobie trzeciej?
Jedną z charakterystycznych cech umowy o dzieło jest to, że może ona zostać wykonana przez osobę wyznaczoną przez faktycznego wykonawcę ujętego w umowie. Innymi słowy osoba, która zobowiązała się do wykonania dzieła może wspomóc się w całości lub w części działaniami osoby trzeciej, która takiej umowy w ogóle nie podpisała.
Strony umowy o dzieło mogą jednak postanowić, że dzieło musi zrealizować wyłącznie wykonawca, tj. bez udziału osób trzecich. W przypadku braku takiego postanowienia wykonawca może sam zadecydować kto i jak wykona dzieło, choć w przypadku niepowodzenia to on będzie odpowiadał wobec zamawiającego a nie osoba trzecia, która faktycznie realizowała umowę.
Co grozi za niewywiązanie się z umowy o dzieło?
Zgodnie z treścią art. 636 KC jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.
Jak była już mowa wcześniej zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
W przypadku, gdy dzieło zostało wykonane niezgodnie z umową zamawiającemu przysługuje prawo rękojmi za wady stworzonej rzeczy. W praktyce może on wówczas żądać naprawy dzieła lub zwrotu części, a niekiedy nawet i całości zapłaconej za dzieło kwoty pieniężnej.
Kiedy można odstąpić od umowy o dzieło?
Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Odstąpienie od umowy nie uzasadnia samo w sobie powstania roszczenia o zapłatę kary umownej, bowiem u jej podstaw zawsze leży niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego. Art. 483 KC. ma charakter imperatywny i w sposób wiążący dla stron określa model kary umownej. W istocie zatem zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy należy rozumieć w ten sposób, że strony zmierzają do nałożenia na jedną z nich (lub obie) obowiązku zapłaty kary umownej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego, o ile zdarzenie to stanie się przyczyną odstąpienia od umowy przez drugą stronę.
Kara umowna na wypadek odstąpienie od umowy, podobnie jak typowa kara umowna, należy się jedynie wówczas, gdy odstąpienie od umowy nastąpiło z przyczyn, za które druga strona ponosi odpowiedzialność.
W jaki sposób może zostać rozwiązana umowa o dzieło?
Rozwiązanie umowy o dzieło może nastąpić przede wszystkim wtedy, gdy strony zgodnie postanowiły o tym w samej umowie. Stosujemy wówczas zasady, które zostały wyrażone w konkretnych zapisach umownych.
Z rozwiązaniem umowy o dzieło mamy do czynienia najczęściej wtedy, gdy zamawiający i wykonawca zgodnie ustalą, że nie chcą kontynuować dalszej współpracy i złożą zgodne oświadczenie woli w przedmiocie wcześniejszego rozwiązania istniejącego zobowiązania.
Kiedy umowa o dzieło jest nieważna?
Umowa o dzieło będzie nieważna, gdy jest sprzeczna z obowiązującymi przepisami lub zasadami współżycia społecznego np. zobowiązuje do wykonania dzieła, które w praktyce jest niemożliwe do zrealizowania lub wymaga naruszenia obowiązujących norm prawnych.
Z nieważną umową o dzieło będziemy mieli do czynienia także wtedy, gdy strony składające oświadczenie woli nie posiadały zdolności do czynności prawnych lub miały ją ograniczoną (np. były ubezwłasnowolnione).
Nieważność umowy o dzieło może wreszcie pojawić się wtedy, gdy zamawiający lub wykonawca zawarli umowę pod wpływem groźby, z przymusu, wskutek podstępu lub dla pozoru.
Podsumowanie (na co zwrócić szczególną uwagę)
Umowa o dzieło jest umową rezultatu, a więc liczy się w niej finalny efekt prac a nie proces tworzenia dzieła. Umowa o dzieło jest co do zasady umową odpłatną i powinna zostać zawarta w zwykłej formie pisemnej.
Podstawy prawne
- Art. 627 i n. Kodeksu cywilnego
FAQ
Co można robić na umowę o dzieło?
Przedmiotem umowy o dzieło nie może być jakiekolwiek dzieło, ale oznaczone, czyli takie, które będzie zawierać cechy wskazane przez strony umowy. Już po powstaniu dzieło musi stanowić samodzielny w stosunku do zamawiającego rezultat.
Jaka jest różnica między umowa o dzieło a zlecenie?
Umowa o dzieło jest umową rezultatu, zaś umowa zlecenia umową starannego działania. W pierwszym przypadku liczy się tylko efekt końcowy, w drugim zaś cały proces wykonywania obowiązków umownych. Umowa o dzieło nie podlega ponadto żadnemu oskładkowaniu, zaś z umową zlecenia wiąże się co do zasady obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Czy umowę o dzieło trzeba gdzieś zgłaszać?
Umowa o dzieło z racji objęcia opodatkowaniem musi być zgłoszona do właściwego urzędu skarbowego. Płatnicy składek, a także osoby fizyczne zlecające wykonanie dzieła są zobowiązani do zgłoszenia zawarcia umowy o dzieło w ciągu 7 dni do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych począwszy od 1 stycznia 2021
Czy umowa o dzieło wymaga szczególnej formy?
Nie, umowa o dzieło może zostać zawarta nawet w formie ustnej. Dla bezpieczeństwa obu stron zobowiązania warto jednak zawsze zawierać tego rodzaju umowy w co najmniej zwykłej formie pisemnej.