Związek partnerski – uznanie dziecka przed porodem
29Sie
Konieczność uznania dziecka pojawia się w przypadku związków partnerskich (nieformalnych), gdy dziecko pochodzi od osób, które nie zawarły małżeństwa. Co do zasady, zgodnie z art. 61 (9) kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, matką dziecka jest kobieta, która je urodziła, natomiast ojcem dziecka w świetle prawa jest zaś mąż matki. W przypadku matki nie zatem wątpliwości, natomiast, jeśli rodzice dziecka nie pozostają w związku małżeńskim, powstaje wówczas konieczność uznania dziecka przez ojca (uznanie ojcostwa).
Od uznania ojcostwa zależy podstawowa sprawa, czyli nabycie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, a co za tym idzie – możliwość wykonywania praw rodzica względem dziecka, zatem do decydowania o swoim dziecku.
Uznania ojcostwa oczywiście można dokonać dopiero po narodzinach dziecka (w momencie zgłoszenia narodzin dziecka w USC), natomiast należy pamiętać, że od narodzin dziecka do czasu formalnego uznania ojcostwa w USC – a czas ten z powodu różnych okoliczności może się przedłużać – ojciec nie będzie miał władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Nie będzie mógł zatem podejmować żadnych decyzji wobec dziecka.
Warto zatem rozważyć uznanie ojcostwa jeszcze przed narodzinami dziecka.
Władza rodzicielska – co właściwie mieści się pod tym pojęciem? Czym skutkuje jej brak i na co ma wpływ?
To prawa i obowiązki rodzica względem dziecka. Władza rodzicielska w szczególności obejmuje obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.
Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
Warto zwrócić uwagę, że fakt, że dany mężczyzna jest ojcem dziecka ma swoje konsekwencje, np. w przypadku dziedziczenia, obowiązku alimentacyjnego czy też w kwestii nazwiska dziecka.
Uznanie ojcostwa przed porodem pozwala zawczasu uregulować kwestię władzy rodzicielskiej oraz praw ojca do dziecka po narodzinach dziecka i powoduje, m.in. że ojciec może załatwić w Urzędzie Stanu Cywilnego (USC) formalności związane z urodzeniem dziecka (nie musi tego robić matka).
Jest to dość istotne w sytuacji, gdy matka po porodzie jest poddana hospitalizacji, nie może zatem osobiście udać się do USC. Mężczyzna, który nie uznał dziecka przed porodem, nie ma podstaw do podejmowania tych czynności.
Uznanie ojcostwa przed porodem skutkuje także uregulowaniem kwestii nazwiska dziecka – dziecko po narodzinach automatycznie otrzymuje nazwisko ojca lub dwuczłonowe (w zależności od decyzji podjętej przez rodziców). Dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach, składanych przez rodziców jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa.
Nadto, dziecko wchodzi do grona spadkobierców ojca, powstaje także obowiązek alimentacyjny (początkowo jest to obowiązek ojca wobec dziecka, lecz obowiązek alimentacyjny dzieci względem rodziców też wówczas powstaje i trwa do końca życia rodzica).
Co istotne, ojciec dziecka, który uznał ojcostwo już w trakcie ciąży, po urodzeniu dziecka może podejmować decyzje dotyczące zdrowia i leczenia dziecka – wyrazić zgodę na zabiegi medyczne, może być informowany o stanie zdrowia dziecka.
W przypadku, gdy matka dziecka musi być hospitalizowana po porodzie, a stan zdrowia dziecka tego nie wymaga – ojciec może zabrać dziecko do domu.
Powyższe jasno wskazuje, że uznanie ojcostwa ma doniosłe skutki, m.in. w zakresie obowiązku alimentacyjnego, dziedziczenia czy nazwiska i warto tę kwestię uregulować zanim narodzi się dziecko.
Bez uznania ojcostwa – w sytuacji śmierci mężczyzny, od którego dziecko pochodzi – dziecko nie będzie po nim dziedziczyło. Uznanie ojcostwa przed porodem ma nieocenione znaczenie w sytuacjach nieprzewidzianych – w przypadku konieczności hospitalizacji matki po porodzie, czy też śmierci matki lub samego ojca.
Bez uprzedniego uznania ojcostwa, w świetle obowiązujących przepisów, ojciec nie ma prawa choćby do decydowania o dziecku, do informacji o stanie zdrowia, wyrażania zgody na zabiegi medyczne u dziecka, czy też po prostu zabrania dziecka do domu.
Uznanie ojcostwa przed porodem może okazać się przydatne i praktyczne choćby w trakcie trwania stanu epidemii.
Jak zatem należy uznać ojcostwo przed porodem? Jakie dokumenty są wymagane i gdzie należy się udać?
Do uznania ojcostwa konieczna jest obecność obojga rodziców. Rodzice dziecka muszą złożyć oświadczenia osobiście przed kierownikiem USC w dowolnym Urzędzie Stanu Cywilnego, tj.:
- ojciec dziecka składa oświadczenie o uznaniu ojcostwa dziecka;
- matka dziecka oświadcza, iż potwierdza, że ojcem dziecka jest mężczyzna, który uznał jego ojcostwo.
Matka dziecka może dokonać potwierdzenia oświadczenia mężczyzny jednocześnie, podczas wspólnej wizyty w USC z ojcem dziecka albo ma możliwość uczynienia tego w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.
Stwierdzić jednak należy, że najszybszym i najskuteczniejszym sposobem będzie udanie się wspólnie do USC i złożenie oświadczeń jednocześnie.
Jakie dokumenty należy przedłożyć Kierownikowi USC?
- dowody osobiste, zaświadczenie lekarskie o ciąży
Zawsze warto zasięgnąć również informacji w USC w danej miejscowości – praktyka urzędów bywa różna.
Od kiedy uznanie dziecka jest skuteczne?
Uznanie ojcostwa następuje, gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka potwierdzi jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.