Jak zatrudnić cudzoziemca w firmie transportowej?

Zatrudnianie cudzoziemców jest w pełni dopuszczalne w polskim systemie prawnym, choć wymaga dla swej ważności spełnienia wielu różnych warunków, w tym przede wszystkim uzyskania stosownych pozwoleń o pracę oraz złożenia odpowiednich dokumentacji do właściwych organów administracyjnych. Czy zatrudnienie cudzoziemca w firmie transportowej również podlega takim rygorom?

Kierowca – cudzoziemiec

Zatrudnianie obcokrajowców przez polskie firmy transportowe nie jest czymś nowym – wielu przedsiębiorców korzysta z takiego rozwiązania powołując się głownie ze względów finansowych. Cudzoziemcy pracują zazwyczaj za niższe wynagrodzenie, niż polscy pracownicy. Wpływ na taki stan rzeczy ma również niedostateczna liczba krajowych kierowców – praca tego rodzaju jest bardzo wymagająca i nie cieszy się dużą popularnością jak kiedyś. Nic więc dziwnego, że polskie firmy transportowe chętnie korzystają ze wsparcia kierowców z innych krajów.

Polskie prawo nie stawia ograniczeń co do możliwości podjęcia zatrudnienia w charakterze kierowcy (krajowego lub międzynarodowego) przez cudzoziemca. Konieczne jest jednak to, aby obcokrajowiec legalnie wykonywał swoje obowiązki (niezbędne jest m.in. posiadanie pozwolenia na pobyt stały lub czasowy na terenie RP). 

Zatrudnianie obywateli z UE

Jeśli firma transportowa chce zatrudnić kierowcę pochodzącego z kraju członkowskiego Unii Europejskiej (np. Włocha, Niemca lub Francuza) to tak naprawdę nie musi w tym celu stosować żadnych innych dodatkowych regulacji prawnych. Wystarczające jest stosowanie tych samych przepisów, jak względem polskiego kierowcy. Oczywiście strony zawierające umowę o pracę (lub inną umowę cywilnoprawną) mogą w tym zakresie dokonać wyboru prawa właściwego do stosowania względem danego zobowiązania. Innymi słowy, jeśli kierowcą ma być obcokrajowiec z UE to można postanowić, że względem niego stosujemy jego prawo rodzime (np. prawo niemieckie lub francuskie).

Podstawową zasadą przy wyborze prawa właściwego dla zobowiązań umownych jest więc określona w art. 3 rozporządzenia Rzym I zasada swobody wyboru prawa, zgodnie z którą umowa podlega prawu wybranemu przez strony. W przypadku umów o pracę istnieje jednak ograniczenie, zgodnie z którym wybór prawa nie może prowadzić do pozbawienia pracownika ochrony przyznanej mu na podstawie przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, na mocy prawa, jakie, w przypadku braku wyboru, byłoby właściwe zgodnie z artykułem 8 rozporządzenia. Umowna klauzula, zgodnie z którą na przykład: „prawem właściwym dla niniejszej umowy jest prawo polskie” oznacza, że do umowy o pracę stosuje się prawo polskie, co jednak nie ma charakteru bezwzględnego. Jeżeli w razie braku wyboru prawa prawem właściwym byłoby prawo niemieckie, to stosuje się je w takim zakresie, w jakim przewidują to bezwzględnie obowiązujące normy prawa niemieckiego.

Jeżeli w umowie o pracę nie wskazano, które prawo jest właściwe, wówczas stosuje się zasady kolizyjne określone w art. 8 rozporządzenia Rzym I. Zgodnie z podstawową zasadą wyrażoną w art. 8 ust. 2 niniejszego rozporządzenia prawem właściwym dla indywidualnej umowy o pracę jest prawo państwa, w którym lub – gdy takiego brak – z którego pracownik zazwyczaj świadczy pracę w wykonaniu umowy. Zgodnie z przepisami za zmianę państwa, w którym zazwyczaj świadczona jest praca, nie uważa się jednak tymczasowego zatrudnienia w innym państwie.

Zatrudnianie obywateli spoza UE

Zdecydowanie więcej formalności pojawia się, gdy firma transportowa zamierza zatrudniać cudzoziemców spoza UE (dotyczy to np. Ukraińców, którzy są dosyć znaczącą grupą zawodową w Polsce). W tym przypadku podpisanie właściwej umowy (o pracę lub cywilnoprawnej) i wybór właściwego prawa regulującego zobowiązanie nie będzie wystarczające. Cudzoziemiec musi bowiem przejść przez odpowiednią procedurę administracyjną, która pozwoli mu na w pełni legalne wykonywanie zawodu kierowcy w polskiej firmie. 

Zatrudnienie obcokrajowca spoza UE odbywa się na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Zgodnie z jej zapisami obcokrajowiec musi otrzymać zezwolenie na pobyt czasowy – może być ono udzielone do 3 lat. Zezwolenie wydaje urzędnik wydziału ds. cudzoziemców urzędu wojewódzkiego ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca. Podczas wizyty w urzędzie od cudzoziemca pobierane są odciski palców, które zamieszczane są następnie w karcie pobytu. Do wniosku należy dołączyć ważny dokument podróży, aktualne zdjęcia oraz dokumenty, potwierdzające dane we wniosku. 

Cudzoziemiec musi także wykazać, że ma zapewnione miejsce zamieszkania w Polsce (np. pod postacią umowy najmu lokalu mieszkalnego). Ważny jest także dokument informujący o objęciu danej osoby powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym lub pokryciu kosztów leczenia przez prywatnego ubezpieczyciela (z dniem podjęcia pracy cudzoziemiec zostanie objęty powszechnym ubezpieczeniem). Przyszły pracownik musi także przedstawić dokument potwierdzający posiadanie źródła stabilnego dochodu oraz umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną. Procedura wydania zezwolenia trwa ok1-2 miesięcy. 

Uzyskanie stosownego zezwolenia oraz podpisanie właściwej umowy nie jest jednak jedynym obowiązkiem firmy transportowej. Jeśli przedsiębiorca chce zatrudnić kierowcę, który nie jest obywatelem Unii Europejskiej, musi pamiętać o spełnieniu wymogów uregulowanych Ustawą o transporcie drogowym.

Do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę kierowca musi przedłożyć dokumenty, które potwierdzają uprawnienia do wykonywania przez niego zawodu kierowcy – kopię prawa jazdy, oświadczenie o spełnieniu wymogów do wykonywania zawodu kierowcy oraz licencję na wykonywanie transportu drogowego przez pracodawcę. Pamiętajmy, ze kierowca musi odbyć odpowiednie szkolenie, posiadać polskie orzeczenie lekarskie, orzeczenie psychologiczne oraz oświadczenia o niekaralności.

Obcokrajowiec zatrudniony w roli kierowcy do przewozu rzeczy musi legitymować się również świadectwem kierowcy, wydanym na wniosek pracodawcy przez Główny Inspektorat Transportu Drogowego. Świadectwo to jest potwierdzeniem, że dana osoba jest legalnie zatrudniona w kraju trzecim. Do wniosku o wydanie świadectwa potrzebna jest kopia licencji wspólnotowej, zaświadczenie o zatrudnieniu, kserokopia dokumentu tożsamości, ubezpieczenie społeczne oraz zaświadczenie o spełnieniu przez kierowcę odpowiednich wymogów zgodnie z art. 39 a ustawy Prawo o Transporcie Drogowym.